การเลือกซื้อเมล็ดพันธุ์ควรรู้อะไรบ้างเมล็ดพันธุ์เป็นปัจจัยการผลิตที่มีผลต่อผลผลิตทั้งด้านปริมาณและคุณภาพ เมล็ดพันธุ์ดีนั้นจะต้องเป็นพันธุ์แท้ให้พันธุ์พืชที่ตรงตามพันธุ์ มีความต้านทานโรคและแมลงศัตรูพืชได้ดี ปรับตัวให้เหมาะสมกับภูมิอากาศและภูมิประเทศของแหล่งปลูก ประเภทของเมล็ดพันธุ์นั้นอาจแบ่งออกเป็นประเภทใหญ่ ๆ คือ เมล็ดพันธุ์คัด ที่ได้จากการปรับปรุงพันธุ์ ผสมพันธุ์และคัดพันธุ์ โดยมีการจดข้อมูลรายละเอียดอย่างครบถ้วนเป็นระบบและได้เมล็ดพันธุ์ที่รวบรวมลักษณะเด่นไว้ได้อย่างสมบูรณ์ ส่วนเมล็ดพันธุ์หลักนั้น คือ เมล็ดพันธุ์รุ่นแรกของเมล็ดพันธุ์คัด ซึ่งเมล็ดพันธุ์ทั้ง 2 ประเภทนี้จะผลิตโดยนักวิชาการเกษตรหรือนักวิจัยปรับปรุงพันธุ์พืช เมื่อได้เมล็ดพันธุ์หลักแล้ว นักวิจัยจะนำมาขยายพันธุ์เพื่อให้ได้เมล็ดพันธุ์จำนวนมาก แจกจ่ายและขายให้แก่เกษตรกรเพื่อนำไปผลิตพืชผลต่อไปภายใต้การดูแลของเจ้าหน้าที่ ซึ่งเราเรียกกันว่าเมล็ดพันธุ์ขยาย และที่เราๆ ส่วนใหญ่ใช้ในแปลงกันจริงๆ ก็คือเมล็ดพันธุ์จำหน่าย ที่ขยายมาจาก เมล็ดพันธุ์หลักและเมล็ดพันธุ์ขยาย ที่ดำรงลักษณะดีตามสายพันธุ์ ซึ่งเพื่อน ๆ เกษตรกรสามารถขยายพันธุ์ในแปลงของเราเองในปัจจุบันเมล็ดพันธุ์มีจำหน่ายในตลาดเป็นจำนวนมาก คุณภาพก็แตกต่างกันไป ฉะนั้นเกษตรกรควรทราบถึงวิธีการเลือกซื้อเมล็ดพันธุ์พืชที่มีคุณภาพ และเป็นสินค้าที่มีการควบคุมตามพระราชบัญญัติพันธุ์พืช ที่ต้องผ่านการขึ้นทะเบียนหรือจดแจ้งหมายเลข พ.พ.ของเมล็ดพันธุ์ควบคุม โดยสังเกตเมล็ดพันธุ์ที่ขาย หรือจำหน่ายต้องมีฉลาด ขนาดที่เหมาะสมกับภาชนะบรรจุ ปิดหรือพิมพ์ไว้ที่ภาชนะบรรจุเมล็ดพันธุ์ทุกชนิด ฉลาดดังกล่าวจะต้องมีข้อความภาษาไทย ดังนี้
- ชื่อพืช/ชื่อพันธุ์
- ระบุหมายเลข พ.พ./ปีพ.ศ. ที่ได้รับตามแบบแจ้งรายละเอียดของเมล็ดพันธุ์ควบคุมที่อนุญาต
- เมล็ดพันธุ์บริสุทธิ์ร้อยละ
- อัตราความงอกร้อยละ
- วัน / เดือน / ปี ทอดสอบ
- สิ้นอายุใช้ทำพันธุ์
- รวบรวม/นำเข้า
- หมวดหมายเลข
- ผู้รวบรวมพันธุ์/ผู้นำเข้า
- แหล่งรวบรวม
- คำเตือน
ลักษณะเมล็ดพันธุ์ที่ดี
- สะอาดปราศจากสิ่งเจือปนต่าง ๆ เช่น ฝุ่นละออง กรวด ทราย เศษผัก หรือเมล็ดพืชอื่น
- ตรงตามพันธุ์ เป็นเมล็ดที่ไม่กลายพันธุ์ เช่นตระกูลของมันมีผลสีเขียวอมชมพู เมื่อนำมาปลูกผลก็เป็นสีเขียวอมชมพู ตรงตามพันธุ์เดิม
- ไม่มีโรคและแมลง เมล็ดพันธุ์บางชนิดอาจมีโรคหรือแมลงติดมากับเมล็ด เมื่อนำไปเพาะเชื้อโรคในเมล็ดอาจจะแพร่ไปได้ เมล็ดพันธุ์ที่ดีควรเป็น เมล็ดพันธุ์ที่ได้ผ่านการฆ่าเชื้อโรคและแมลงมาแล้ว
- มาจากตระกูลที่ดี หมายถึงเมล็ดพันธุ์ที่มาจากตระกูลที่มีผลดกดี มีขนาดและรูปร่างดี มีสี มีน้ำหนัก และรสดี
- มีความสามารถในการงอกสูง หมายถึงเมล็ดที่มีความสามารถใน การงอกเจริญเติบโต มีอาหารที่จะเลี้ยงลำต้นจนเจริญเติบโตได้
- ทนทานต่อโรคและแมลง
ขอบคุณข้อมูลจาก
ชาตรี บุญนาค 2555 : ข่าวส่งเสริมการเกษตร : สำนักงานเกษตร จังหวัดนนทบุรี
www.thaikasetsart.com : การเลือกเมล็ดพันธุ์ผัก
www.pangpond.com : การเพาะเมล็ด
เรียบเรียงโดย
เจ้าหน้าที่ส่งเสริมและพัฒนาการเกษตร : 7 กันยายน 2565
